Öğretim Yöntemleri

Etkinliğin hedef kitlesi, eğitim tarihi araştırma süreçlerini keşfetmeye ilgi duyan ve lisansüstü çalışma ve ilgi alanı eğitim tarihi disiplini ile örtüşen lisansüstü öğrencilerdir. Bu öğrencilerin bitirdikleri lisans eğitimi sonrasında lisansüstü bir programda öğrenci oldukları ve dolayısıyla temel araştırma yöntemlerine aşina oldukları ve fakat eğitim tarihi alanına özgü konu, kaynak, metodoloji ve araştırma tasarımı hususunda bilgi ve beceri eksiklikleri olduğu,  varsayılmaktadır. Eğitim programının içeriğine baktığımızda ise, eğitim tarihi araştırmaları için konu seçimi, kaynaklara erişim ve kaynak analizi, metodolojik yaklaşımlar ve araştırma etiği gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca bu içeriğin, teorik bilgilerin yanı sıra pratik uygulamaları da içermesine dikkat edilmiştir.

Buradan hareketle eğitim etkinliğinde yer alan derslerde kullanılması planlanan öğretim yöntem ve tekniklerinin neler olduğu şu şekilde sunulabilir:

En temelde düz anlatım yöntemi kullanılacaktır. Bu yöntem konu, kaynak, metodoloji ve araştırma tasarımı hakkındaki teorik bilgileri vermek için uygundur. Konular sistematik bir şekilde sunulacak, katılımcıların not alarak bilgileri özümsemesi sağlanacaktır. Ancak düz anlatım yöntemi tek başına kullanılmayıp diğer yöntemlerle (tartışma, soru-cevap vb.) desteklenecektir.

Bu bağlamda ikinci yöntem olarak tartışma yönteminden bahsedilebilir. Ders konusuyla ilgili güncel sorunlar, farklı bakış açıları ve yorumlar üzerine tartışma ortamı yaratmak için bu yönteme başvurulacaktır. Katılımcıların eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine, farklı fikirleri değerlendirmelerine ve kendi düşüncelerini ifade etmelerine olanak sağlanacaktır. Tartışmalar, katılımcıların aktif katılımını sağlamak ve öğrenmeyi daha etkili hale getirmek için gerektiğinde küçük gruplar halinde yapılabilecektir.

Üçüncü yöntem soru-cevap yöntemidir. Anlatım veya tartışma yönteminden sonra katılımcıların konuları ne kadar anladıklarını kontrol etmek, eksik veya yanlış bilgileri düzeltmek ve konuları daha derinlemesine ele almak için kullanılacaktır. Katılımcıların özgür biçimde düşünmeye sevk edilerek daha yaratıcı ve eleştirel düşünmelerine imkan sağlanacaktır. Özellikle her eğitimcinin vereceği dersin son 15 dakikasını katılımcıların araştırma tasarımları özelinde konuşulacak, bir nevi onlara rehberlik edilecek, soru-cevap bölümüne ayırması önemsenmektedir.

Dördüncü ve uygulama boyutu bakımından oldukça önemli görülen yöntem örnek olay incelemesidir. Alan uzmanı eğitimci daha önce kendi yaptığı veya başkaları tarafından yapılmış eğitim tarihi araştırmalarından hareketle ders konusuyla ilgili iyi ve kötü örnekler sunacaktır. Örnek olayların detaylı biçimde derste incelenmesiyle katılımcıların teorik bilgileri pratik uygulamalarla ilişkilendirmesi sağlanmaya çalışılacaktır. Farklı konu, kaynak, metodoloji ve araştırma tasarımı yaklaşımlarını içeren çeşitli araştırmalardan seçilecek olan örnek olaylar, katılımcıların araştırma sürecinde karşılaşılabilecek sorunları görmelerine ve çözüm önerileri geliştirmelerine olanak sağlayacaktır.

Uygulama boyutuna destek olacak diğer yöntem ise araştırma projesidir. Katılımcıların eğitimde öğrendikleri bilgi ve becerileri kullanarak gerçek bir araştırma tasarlamaları ve mümkün olduğu ölçüde uygulamaları teşvik edilecektir. Etkinlikten önce eğitimci liderler öncülüğünde kurulacak akademik çalışma grupları aracılığıyla, katılımcılara araştırma projesi ödev ve sorumluluğunun yüklenmesi planlanmaktadır. Böylelikle katılımcıların araştırma sürecinin tüm aşamalarını (konu seçimi, kaynak taraması, metodoloji belirleme, veri toplama, veri analizi vb.) bir ölçüde deneyimlemeleri ve uzmanların süpervizörlüğüyle bilgi, beceri ve donanımlarını geliştirmeleri sağlanacaktır. Bu yöntemle katılımcıların hem bireysel hem de grupla çalışma becerilerini geliştirmelerine ve kendi ilgi alanlarına yönelik araştırmalar yapmalarına imkan tanınmış olacaktır. En önemlisi ise bir nevi danışmanlık rolü üstlenen alan uzmanı eğitimciler katılımcıların bu süreçte ortaya çıkan tüm sorularına cevap bulabilmelerine doğrudan katkı sağlayarak birebir yönlendirici etkide bulunabileceklerdir.

İç içe geçirilerek eklektik bir yapıya kavuşturulan bu öğretim yöntemleri uygulanırken katılımcıların aktif katılımını sağlayan öğrenci merkezli bir öğrenme ortamı oluşturulması ilkesi her adımda gözetilecektir.

 

Öğrenme Öğretme Sürecine İlişkin Detaylar

Katılımcıların eğitimden maksimum düzeyde istifade edebilmelerini sağlamak için teori ile uygulamanın bütünleştirildiği detaylı ve özel bir öğrenme öğretme süreci tasarlanmıştır.

Eğitim programından önce üçer katılımcıdan oluşan toplam 8 adet çalışma grubu oluşturulacaktır. Katılımcı isimlerinin rastgele seçileceği grup oluşturma sürecinde cinsiyet ve lisansüstü eğitim aşaması bakımından heterojen bir dağılım sağlanmasına dikkat edilecektir. Her çalışma grubuna alan uzmanı bir eğitimci liderlik edecektir. Çalışma grubu üyelerinin hızlı ve etkin bir biçimde iletişim kurabilmeleri için liderlerinin öncülüğündeki her grup için eğitimden önce bir WhatsApp grubu kurulacaktır. Bu gruplar etkinlik yürütücüsü tarafından eğitime ilişkin tüm bilgilendirme paylaşımlarının da yapılacağı bir WhatsApp topluluğu altında birleştirilerek koordine edilecektir.

Bu iletişim kanalına ek olarak yine eğitimden önce çalışma grubu üyelerinin birbiriyle tanışması, birbirlerinin ilgi ve çalışma alanları, araştırma süreçlerindeki güçlü ve desteğe ihtiyaç duydukları yönleri vs. hakkında paylaşımda bulunabilmelerine imkan sağlamak üzere çevrim içi bir tanışma toplantısı yapmaları için yönlendirilecektir. Çalışma grubu liderlerinin organizasyonunda gerçekleştirilecek olan söz konusu toplantılarda katılımcılar, birbirleriyle tanışma ve bilgi edinmenin ötesine geçerek işbirliği içerisinde çalışabilecekleri ortak bir araştırma konusu belirlemeye çalışacaklardır.

Eğitimin birinci gününün sonunda çalışma gruplarının ortak araştırma konusunu belirlemiş olmaları beklenmektedir. Eğitimin diğer günleri boyunca ise söz konusu araştırma konusu hakkında detaylı araştırma planı ve tasarımı yapma, araştırma metodolojisi belirleme, veri kaynaklarını belirleyerek veri toplama stratejilerini oluşturma, veri analiz yöntemini tayin ederek analiz stratejilerini oluşturma, araştırmanın yöntem ve metodolojisinin uygulanmasında izlenecek olan işlem basamağı ve prosedürlerin oluşturulması ve belirlenmesi, araştırma etiğine uygunluğun gözden geçirilmesi vd. tüm süreçleri tamamlamaları beklenmektedir.

Bu süreçlerin tamamı; eğitim süreci boyunca grup liderlerinin akademik danışmanlık/süpervizörlükleri ile gerçekleştirilecektir. Programdaki her eğitim gününün son ders saati Atölye Çalışması olarak belirlenmiştir. Bilgi ve deneyim paylaşımını esas alan etkileşimli bir süreç olarak gerçekleştirilecek olan Atölye Çalışmalarında, gruplar akademik danışmanlarıyla araştırma tasarımlarını geliştirmek üzere görüşeceklerdir. Bunun yanı sıra grupların araştırma tasarımları ders öncesi, sırası ve sonrasında, yemek-çay-kahve aralarında danışmanlarıyla görüşebilecekler, araştırma planlarını geliştirmeye yönelik anlık geri bildirimler sağlayabileceklerdir.

Çalışma gruplarının araştırma planlarını girmiş oldukları her bir dersten elde edecekleri kazanımlarla bütünleştirerek geliştirmeleri önemli görülmektedir. Bu sebeple her dersin son 15 dakikası bu amacı yerine getirmek üzere özel olarak soru-cevap bölümüne ayrılmıştır. Bu bölümde çalışma gruplarının araştırma planlarını, ilgili dersin eğitimcisinin görüşleriyle geliştirebilmelerine olanak sağlanacaktır. Böylelikle her bir çalışma grubu eğitim boyunca sadece kendi liderlerinin akademik danışmanlığını almakla sınırlı kalmayıp aynı zamanda araştırma planlarının geliştirmek üzere diğer grup lideri eğitimcilerin alan uzmanlıklarından ve yönlendirmelerinden de istifade edebileceklerdir.

Dolayısıyla soyuttan somuta ve ürün odaklı bir yaklaşım benimsenerek bilginin ürüne dönüştürüldüğü ve teorinin uygulamayla bütünleştirildiği bu eğitimde; alan uzmanı eğitimcilerin zengin tecrübe ve deneyimlerinden üst düzeyde istifade edilebilen bir öğrenme öğretme süreci tasarımı oluşturulmuştur.

Eğitim sürecinde yapılan araştırmaların akademik ürünlere dönüşmesi, eğitimin başarısını ve etkisini artıracağı ön görülmektedir. Bu sebeple liderlerin rehberliğinde hazırlanan araştırma tasarımları, eğitimden sonra sürdürülen işbirliğiyle akademik ürünlere dönüştürülebilecektir. Bu ürünler, konuya odaklanmış editöryal bir kitapta veya hakemli bir dergide özel sayı olarak yayınlanabilir. Bu sayede genç araştırmacıların bilgi, beceri ve donanımlarını geliştirmeleri sürecinde deneyimli uzmanların birikiminden maksimum düzeyde faydalanmaları sağlanabilecektir. Bu durum hem eğitim tarihi araştırmacılarına hem de literatüre katkı sağlanması bakımından önemlidir.

Eğitim etkinliğinin öğrenme öğretme süreçleri için yukarıda bahsedilen öğretim tasarımı aşağıda bulunan tablo aracılığıyla özetlenebilir:

 

Aşama	Adım	Açıklama
Eğitim Öncesi	Çalışma Gruplarının Oluşturulması	– Katılımcılar 3’er kişilik çalışma gruplarına ayrılır. – Gruplar, cinsiyet ve lisansüstü eğitim aşaması bakımından heterojen olacak şekilde oluşturulur.
	Akademik Danışmanların Atanması	– Her çalışma grubuna bir alan uzmanı eğitimci, akademik danışman olarak atanır.
	İletişim Gruplarının Kurulması	– Her çalışma grubu için bir WhatsApp grubu kurulur. – Tüm gruplar, eğitime ilişkin bilgilendirmelerin yapılacağı ortak bir WhatsApp topluluğu altında birleştirilir.
	Çevrimiçi Tanışma Toplantısı	– Çalışma grubu üyeleri, birbirleriyle tanışmak ve bireysel ve ortak çalışma konularını belirlemek için çevrimiçi bir toplantı gerçekleştirir.
Eğitim Sırasında	Dersler	– Derslerde düz anlatım, tartışma, soru-cevap ve örnek olay incelemesi yöntemleri kullanılır.
	Soru-Cevap Bölümü	– Her dersin son 15 dakikası, katılımcıların araştırma tasarımları üzerine soru-cevap ve rehberlik bölümüne ayrılır.
	Atölye Çalışmaları	– Her günün sonunda, çalışma gruplar akademik danışmanlarıyla araştırma tasarımlarını geliştirmek üzere atölye çalışmalarına katılır.
	Danışmanlık	– Gruplar atölye çalışmalarının dışında gerek WhatsApp grubu gerekse de ders öncesi, sırası ve sonrasında, yemek-çay-kahve aralarında danışmanlarıyla görüşerek geri bildirim alabilirler.
Eğitim Sonrası	Araştırma Tasarımlarının Geliştirilmesi	– Liderlerin rehberliğinde hazırlanan araştırma tasarımları, eğitimden sonra da geliştirilmeye devam edilir.
	Akademik Ürünlere Dönüştürme	– Geliştirilen araştırma tasarımları, konuya odaklanmış bir kitapta veya hakemli bir dergide özel sayı olarak yayımlanabilir.

 

 

 

Yaygın Etki

Eğitim etkinliğinin yaygın etkisi kapsamında birtakım öngörülerde bulunmak ve etkinliğin özgün değerinden yola çıkarak birtakım değerlendirmelerde bulunmak mümkündür. Her şeyden evvel bu etkinlik; konu-kaynak bakımından zengin bakış açılarıyla kendini donatarak eğitim tarihi alanında uzmanlaşmış, metodolojik bilgi ve becerilere sahip araştırmacıların yetişmesine katkı sağlar. Böylelikle en genelde Türkiye’nin bilimsel araştırma kapasitesinin artırılmasına ve uluslararası düzeyde rekabet edebilecek nitelikte bilim insanları yetiştirilmesine; daha özelde ise Türkiye’deki eğitim tarihçiliğine ve eğitim tarihi literatürüne mütevazi bir katkı sağlanmış olur.

Etkinliğin; eğitim tarihi alanındaki araştırma süreçlerine dair bilgi birikiminin artmasına ve yaygınlaşmasına katkıda bulunacağı öne sürülebilir. Özellikle akademik bir disiplin olarak henüz gelişmekte olan eğitim tarihi araştırma alanında bilimsel araştırma süreçlerine dair güncel, doğru ve eklektik bilgilerin daha geniş kitlelere ulaşmasında önemli bir rol oynar. Ayrıca tarih, eğitim bilimleri, sosyal bilgiler, sosyoloji, felsefe gibi farklı disiplin kökenlerine sahip eğitim tarihçisi alan uzmanlarından oluşan eğitici kadro disiplinlerarası işbirliğini üst düzeyde önemli sayarak teşvik etmektedir.

Bu eğitim etkinliğinin, katılımcıların kariyer gelişimine etkilerine ilişkin daha somut değerlendirmeler yapmak mümkündür. İlk olarak etkinliğin, katılımcıların akademik kariyerlerinde başarılı olmaları için gerekli bilgi, beceri ve donanımı kazanmalarına olanak sağlar. Katılımcılar, eğitim boyunca öğrendikleri konu, kaynak, metodoloji ve araştırma tasarımına dair yaklaşımları kullanarak nitelikli araştırmalar yapabilir ve akademik yayınlar üretebilirler. Bununla birlikte 4 gün sürecek etkinlik boyunca bir arada olacakları diğer eğitim tarihi gönüllüleri ve alan uzmanı eğitmenlerle sosyal-bilimsel bir iletişim kanalı kurma ve bir kariyer ağı oluşturma imkanı elde etmiş olacaklardır. Böylelikle, gelecekte akademik araştırma planlarına dair bilgi alışverişinde bulunabilir ve işbirliği yapabilirler.

Eğitimin yaygın etkisinin azami düzeye çıkarılması amacıyla, eğitim etkinliği öncesinde tüm katılımcıların ve eğitmenlerin etkileşimini kolaylaştırmak üzere WhatsApp ve Google e-posta grupları oluşturulacaktır. Bu gruplar, etkinlik sonrasında 12 ay boyunca sürekli olarak etkileşime açık tutulacak ve katılımcılara bu kanallar aracılığıyla elektronik ortamda mentörlük (e-mentörlük) desteği sağlanacaktır. Bu sayede, katılımcıların eğitim sürecinde edindikleri bilgi, beceri ve donanımları gerçek hayatta uygulama aşamasında bir nevi danışmanlık hizmeti ile desteklenecektir.

Söz konusu eğitim etkinliği, eğitim tarihi araştırma süreçlerini daha nitelikli bir hale büründürmesi ve farklı disiplinlerden bilgi ve yaklaşımları bir araya getirme becerisi kazandırılması sayesinde, katılımcıların bir bilim insanı olarak içinde yaşadığı sosyal çevrenin, kültürün, toplumun, ülkenin ve dünyanın sorunlarına sadece bugünü değil geleceği de düşünerek özgün ve yaratıcı çözüm yolları üretmesine imkan sağlayacaktır.

Katılımcıların bireysel veya grup çalışmaları dahilinde eğitim süresi boyunca üzerinde çalıştıkları araştırma planlarının (projelerin) akademik bir ürüne dönüşmesi, eğitimin amacı ve özellikle de yaygın etkisi bağlamında kayda değer görülmektedir. Bu çerçevede liderlerin danışmanlığında bireysel veya grup çalışmalarıyla hazırlanan araştırma tasarımlarının, eğitimden sonraki süreçte sürdürülen işbirliği ile akademik birer ürüne dönüşebilme potansiyeli bulunmaktadır. Dolayısıyla bu yönde teşvik edilen eğitimciler ve katılımcılar başlangıçtan itibaren bu potansiyelin farkında olarak çalışmalarını gerçekleştireceklerdir. Bu çerçevede üretilecek eğitim tarihi araştırmaları editöryal bir kitap projesinde veya hakemli ve akademik bir derginin özel sayısında yayımlanmak üzere değerlendirilebilecektir. Dolayısıyla eğitim tarihi ile ilgili bir araştırma fikrinin ürüne dönüşmesini içeren uzun ve meşakkatli yolda, henüz işin başında bulunan genç araştırmacıların akademik birikimi yüksek-tecrübeli alan uzmanlarının deneyiminden istifade edebilmeleri mümkün olabilecektir. Ayrıca söz konusu ürünlerle eğitim tarihi literatürüne katkı sağlanmış olacaktır.

Nihai kertede “Eğitim Tarihi Akademisi” ön adıyla başlatılan bu eğitim önerisinin gelecek dönemlerde tekrarlanarak yapılması planlanıp ön görülmekte ve eğitimin sağlayacağı olası katkılarla Türkiye’nin bilimsel ve teknolojik gelişimine, eğitim tarihi araştırma alanı özelinde önemli ve mütevazi bir katkı sunabilir.